Oproep: Praat mét kinderen. Niet over kinderen.
In onze tijd verwachten we dat de jongste schouders, de zwaarste lasten dragen. Het is een omkering van het solidariteitsprincipe. Door de huidige crisis leven onze kinderen het leven van een chronisch zieke. Zonder zelf ziek te zijn. Kinderen vertonen apathisch gedrag, ervaren depressieve klachten en uiten suïcidale intenties. Weten wij eigenlijk wel waar wij mee bezig zijn?
Maatschappelijk trend
In Japan vielen in de maand december meer doden door suïcide dan er in heel 2020 mensen stierven aan het gevreesde virus (bron: CNN). Je krijgt snel ruzie als je het leed van de één vergelijkt met het leed van de ander. Dat weet ik. En ik weet ook dat de Japanse maatschappij heel anders in elkaar steekt dan de Nederlandse. En toch kan ik niet wegkijken. Omdat ik weet dat Japan niet het enige land kan zijn met stijgende suïcide-cijfers. Om kopieer gedrag te voorkomen zijn media voorzichtig met het naar buiten brengen van dit soort informatie (lees: Werther-effect). Dit wil niet zeggen dat we ons geen zorgen hoeven te maken. Beroepsmatig ben ik betrokken bij een instantie die werkzaam is in de jeugdhulpverlening. Ook wij zien dat kinderen eenzaamheid en uitzichtloosheid ervaren. Het gebrek aan zin- en betekenisgeving dat kinderen treft lijkt een maatschappelijk trend. In toenemende mate uit dit zich binnen onze doelgroep in gedachtes over zelfdoding.
Alarmbellen
Het is bekend dat niet alleen jongeren lijden onder dit type klachten. Bij iedere procent stijging van de werkloosheid, stijgt ook het aantal suïcides (bron: the lancet). Als we aan de vooravond staan van een heuse ontslaggolf, is het tijd om ons als samenleving serieus zorgen te maken over wat ons als maatschappij te wachten kan staan. Dat er alarmbellen mogen gaan rinkelen wijzen de cijfers uit. Bijna driekwart van de Nederlandse werkgelegenheid hebben we te danken aan kleine en middelgrote bedrijven (MKB). Meer dan de helft van dit Europese MBK vreest in 2021 failliet te gaan (bron: faillissementsdossier). Als dit slecht weer scenario uitkomt hoef je geen rekenwonder te zijn om te beseffen dat dit bijzonder ernstige gevolgen zal hebben voor het geestelijk welzijn binnen onze samenleving.
Het gebrek aan zin- en betekenisgeving lijkt een maatschappelijk trend. In toenemende mate uiten jongeren gedachtes over zelfdoding.
Praten óver kinderen
Ik schrijf dit stuk niet om op te komen voor de belangen van de Nederlandse beroepsbevolking. Als volwassen blijven we -met of zonder vaste baan- verantwoordelijk voor ons eigen welzijn. Wij kunnen bij verkiezingen onze stem uitbrengen en hebben daarmee voor een belangrijk deel onze toekomst in eigen handen. Onze kinderen hebben deze vrijheid niet. Zij zijn overgeleverd aan wat wij voor hen besluiten. Ook als volwassenen zelf door de beslisbomen het bos niet meer zien. We praten met multinationals, we praten met verontruste MKB-ers, met vakbonden, met koepelorganisaties, met opa’s en oma’s die zich zorgen maken over hun gezondheid, we praten met risicogroepen, maar we praten niet met kinderen. We praten óver kinderen.
Kiezen
Begrijp me niet verkeerd. Als ik een lans breek voor onze jeugd, wil dit niet zeggen dat ik niet begaan ben met de werknemers in het MKB of het lot van de opa’s en oma’s in dit land. Ik weet dat ook ouderen angstig zijn en kampen met eenzaamheid. Ik ben mij er ook van bewust dat wij schatplichtig zijn aan deze generatie, omdat zij dit land voor ons opbouwden. Ik hoop tegelijkertijd dat we de huidige generatie niet vergeten. Ik hoop dat ook onze kinderen later de kans krijgen hun bijdrage te leveren aan dit land, doordat dat ze opgroeien tot gelukkige en verstandige volwassenen. Het ontwikkelen van angst- en paniekklachten kan dit proces ernstig verstoren. En wie al op jonge leeftijd te maken krijgt met depressieve gevoelens en suïcidale gedachten, wordt onherroepelijk op grote achterstand gezet. Onze kinderen verdienen beter. Als ik daardoor -in het uiterste geval- voor de keuze kom te staan dat ik moet kiezen tussen het isoleren van onze ouderen, of onze jeugd, dan kies ik ervoor om onze kinderen een zo normaal mogelijk leven te laten leiden.
Wie al op jonge leeftijd te maken krijgt met depressieve gevoelens en suïcidale gedachten, wordt onherroepelijk op grote achterstand gezet. Onze kinderen verdienen beter.
Macroperspectief
Mijn ouders -die inmiddels op leeftijd zijn- hebben de afgelopen maanden vooral voor de televisie doorgebracht. De negatieve berichtgeving heeft een flinke impact op hen gehad, maar gelukkig hebben zij elkaar. Als jongeren thuis komen te zitten hebben zij dit geluk niet. Als samenleving leggen wij precies die instellingen plat waar zij ontwikkelingsgelijken kunnen ontmoeten. Ik weet waarom we dit doen. En toch stel ik vast dat de jeugd door de impact van alle maatregelen onevenredig hard is getroffen. Dat is niets nieuws. Jongeren zijn een makkelijk slachtoffer. Stemrecht hebben zij niet. Het is daarom niet de eerste crisis waarvan we de pijn oneerlijk verdelen over generaties. Nu de bodem van de pensioenpotten in zicht komt blijven we van jongere generaties vragen bij te dragen, wetende dat deze jongeren de bedragen die zij reserveren voor hun maandelijkse contributie aan ons pensioenstelsel, niet zelf opzij kunnen zetten om te sparen voor een eigen oudedagsvoorziening. Oudere generaties klimmen op de barricaden voor een paar procent korting op hun pensioen, jongere generaties vragen zich af of zij überhaupt iets terug zullen zien van hun inleg. Een oneerlijke verdeling van de lusten én maatschappelijke lasten binnen een samenleving komt de sfeer in die maatschappij uiteindelijk nooit ten goede. Ook de stijgende huizenprijzen benadelen jongeren op ingrijpende wijze. De steeds snellere prijsstijgingen worden niet veroorzaakt doordat kwalitatief betere of grotere huizen op de markt komen die zij kopen, maar vooral doordat jongeren de exorbitante overwaardes van ouderen ophoesten. Tot op het punt dat deze jongere generaties door de gestegen prijzen niet langer in staat zijn een eigen woonruimte te bemachtigen (en een gezin te kunnen stichten). Huisvesting is een basisbehoefte, wie hier geen zicht meer op heeft staat onder grote druk. Dit punt van uitzichtloosheid heeft de generatie na mij bereikt. Zij willen wel, maar kunnen het bedrag dat nodig is om in te stappen in ons piramidespel niet langer op tafel leggen. En als zij vastlopen, wijzen ze niet naar mijn generatie, maar naar zichzelf. Het lukte hun ouders en grootouders immers wel om ‘volwaardig’ mee te draaien in de maatschappij, dus moet het wel aan hen liggen.
Jongeren zijn een makkelijk slachtoffer. Stemrecht hebben zij niet. Het is daarom niet de eerste crisis waarvan we de pijn oneerlijk verdelen over generaties’.
Omgekeerde solidariteit
Ook de maatregelen van de huidige crisis komen hoofdzakelijk voor rekening van de generaties na mij. En niet eens voor rekening van de jonge woningzoekende of de starter op de arbeidsmarkt. Ze komen voor rekening van onze kinderen, pubers en adolescenten. Het is een omkering van het solidariteitsprincipe. In onze tijd verwachten we dat de zwakste schouders, de zwaarste lasten dragen. De generatie van mijn ouders heeft een prachtig leven achter de rug. Een leven waarin zij toegang hadden tot gratis onderwijs, een leven waarin ze konden profiteren van lage vaste lasten (goedkope huizen) en stijgende salarissen. Ze leefden een leven in relatieve welvaart en in vrijheid. Het is hen gegund. En ik gun het onze kinderen. Ik gun ook hen later een pensioen en een betaalbaar huis. En ik gun hen nu, nu zij nog kind zijn, dat zij door met elkaar te spelen en te stoeien, grenzen van anderen leren herkennen en eigen grenzen leren aangeven. Dat zij toegang houden tot het (fysieke) recht op onderwijs, zodat zij zelfredzaam kunnen worden en leren hoe je in een volwassen maatschappij op een respectvolle manier met elkaar omgaat. Daarvoor is het nodig dat zij nu kind mogen zijn. Dat zij leren onbevangen in het leven te staan.
Vijf voor twaalf
Dat is geen leven waarbij je geen eigen huis kunt kopen, moet betalen voor het pensioen van een ander zonder er later zelf recht op te hebben, een leven waarbij je elkaar niet mag aanraken. Maanden thuiszit of -als je wel naar school mag- een leven leeft met mondmaskers om je heen, een leven waarin volwassenen stokjes in je neus steken, omdat zij het zekere voor het onzekere willen nemen. Onze kinderen hebben te maken met isolatie en maatregelen waarmee vroeger alleen kinderen met een auto-immuun ziekte geconfronteerd werden. Dit zijn ingrijpende maatregelen. En maatregelen met -zoals we nu beginnen te zien- verstrekkende gevolgen. Ik hoop dat we ons realiseren dat het vijf voor twaalf is. En dat we, bij alle uitdagingen waar we als maatschappij voor staan, onze kinderen niet vergeten. Zelf mochten wij ook ooit kind zijn. Laten we dit de generatie na ons ook gunnen. Kinderen hebben recht op een leven zonder psychische klachten, somberheid, depressies en suïcidale gedachten.
1. Als er bij jou of je kind sprake is van depressieve klachten, overleg dan altijd met je huisarts.
2. Bij acute crisis: bel direct 112
3. Buiten kantoortijden bel je met de huisartsenpost.
4. Ben je woonachtig in Friesland? Dan kun je ook (dag en nacht) contact opnemen met Spoed4Jeugd: 0800-7763345.
5. Is er geen sprake van spoed, maar loop je toch vast in sombere gevoelens? Aarzel niet en neem contact op met 113. Dit telefoonnummer maakt laagdrempelig contact mogelijk en is ook toegankelijk voor vrienden of familieleden die zich zorgen maken om iemand anders. Op de website van 113 kun je ook via de chat-functie contact opnemen met een medewerker.
